Cổ kính, linh thiên chùa Phật Đà Hà Tiên
Chùa Phật Đà tọa lạc trên đường Mạc Cửu, nằm ngay dưới chân núi Bình San thuộc TP Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang. Du khách khi có dịpđặt chân đến “Hà Tiên thập vịnh” hầu như ai cũng ghé thăm Chùa Phật Đà (Chùa Lò Gạch) để chiêm bái và thưởng ngoạn một công trình nghệ thuật kiến trúc Phật giáo rất độc đáo, giàu tính thẩm mỹ, vừa cổ kính, lại vừa hiện đại và linh thiêng.
Từ một lò gạch bỏ hoang…
Theo lưu truyền, Chùa Phật Đà được xây dựng từ một lò gạch bỏ hoang dưới chân núi Bình San. Đây là một ngọn núi chứa trong lòng nhiều câu chuyện lịch sử, huyền sử về thời mở cõi vùng Tây Nam bộ của ông cha ta. Năm 1945, trên bước đường hành đạo hòa thượng Thích Chí Hoà đã dừng chân tại Hà Tiên và lập nên một ngôi chùa nhỏ bằng cây lá mang tên là Tịnh Xá Chí Hòa, với cái lò gạch được sử dụng làm chánh điện, để tụng kinh bái sám nên người dân địa phương gọi là Chùa Lò Gạch. Năm 1949, hòa thượng Thích Chí Hòa cùng với vài đệ tử rời chùa sang Campuchia để hoằng đạo, rồi một năm sau đó, Ngài trở về quê hương và tham gia kháng chiến chống Pháp, đến khoảng năm 1954, hòa thượng viên tịch tại Bà Rịa-Vũng Tàu. Người kế vị hòa Thượng Thích Chí Hòa là hòa vị hòa thượng Thích Quảng Tấn, sau khi Ngài qua đời thì bà Dương Thị Thoàn, pháp danh Diệu Thị rí (một người bí mật hoạt động cách mạng vói bí danh Trần Thị Thanh đến ở trông coi chùa).
Tượng Phật Bà Quan Âm trong khuôn viên
Do chiến tranh kéo dài, trải qua nhiều năm tháng không người chăm sóc, tu bổ nên chùa bị hư hỏng, xuống cấp nặng. Năm 1993, theo nguyện vọng của bà Diệu Trí và Phật tử ở đây, Ban trị sự Tỉnh hội Phật giáo Kiên Giang đã bổ nhiệm Đại đức Thích Huệ Tâm, trú xứ chùa Phước Hưng (Sa Đéc) về trụ trì và đổi tên ngôi Tịnh xá thành Chùa Phật Đà. Những năm đại đức Thích Huệ Tâm trụ trì Ngài đã kêu gọi các Phật tử cùng chung tay góp sức để trùng tu nâng cấp ngôi chùa, đến năm 2009, chùa tiếp tục được trùng tu lần nữa và trở nên khang trang như hiện nay.
Chánh điện được trùng tu xây dựng trên nền lò gạch cũ
Đến kiến trúc cổ kính linh thiêng
Chùa Phật Đà được xây dựng theo kiến trúc Phật giáo đại thừa, gồm quần thể: Chánh điện, nhà thờ tổ, Đông lang, Tây Lang, nhà phương trượng và tăng phòng. Chánh điện được trùng tu từ một là gạch cũ có hình dáng kiểu một lò nung gạch rất ấn tượng. Bên trong chánh điện thờ tượng bồ tát cầm phương trượng với nét mặt từ bi, tự tại mang hình tượng Ngài Mục Kiều Liên đi tìm mẹ dưới âm cung. Cũng có người cho rằng đó là pho tượng Ngài Đường Tam Tạng đi thỉnh kinh ở Tây Thiên khi đắc đạo hóa thân thành bồ tát.
Tượng thờ một vị bồ tát trong chánh điện;
Lấy tông màu xám làm chủ đạo, với lối kiến trúc hài hòa, trang nghiêm, thanh nhã, chùa Phật Đà làm tăng thêm vẻ đẹp nên thơ của thắng cảnh Bình San Điệp Thúy ở vùng đất Hà Tiên thập vịnh. Nếu như lăng Mạc Cửu mang vẻ ưu tư, trầm mặc hay Phù Dung cổ tự e lệ, cổ kính thì chùa Phật Đà mang vẻ đẹp đơn giản nhưng hiện đại và đậm chất nhân văn. Chính vì nét kiến trúc khá độc đáo và mãn nhãn đó mà chùa thu hút sự chú ý của du khách và từ lâu đã trở thành một địa điểm nhấn du lịch Hà Tiên
Bước vào chùa, dường như mọi hỉ, nộ, ái, ố của cuộc sống được bỏ lại sau lưng, thay vào đó là không gian tĩnh lặng, tiếng nhạc thiền ngân vang hòa cùng tiếng mõ, chuông, tạo nên nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau nhưng rất đỗi nhẹ nhàng và thanh tịnh. Ấn tượng nhất là Cây bồ đề cổ thụ, thân cây có đường kính khoảng 1,5m, tán lá xum xuê, toàn bộ cội rễ đều mọc ra phía trước và hai bên mà không hề mọc vào trong sân chùa, dưới gốc là tượng Phật Thích Ca tọa thiền thanh thoát, an nhiên tự tại. Điều kỳ lạ là cội rễ của cây bồ đề bao trùm lên bệ tượng và đưa pho tượng lên cao hơn so với vị trí ban đầu, càng tạo nên một vẻ huyền bí linh thiêng. Chính bởi sự kỳ lạ đầy vẻ huyền bí linh thiêng này từ lâu đã thu hút đông đảo du khách viếng thăm, dâng hương nguyện cầu sự bình an, may mắn và sức khỏe cho bản thân, gia đình…Tuy nhiên, trong dòng người hàng năm hành hương viếng thăm dâng hương nguyện cầu ấy, cũng có không ít người đến cầu mua may bán đắt, cầu trúng xổ số, lô đề…để nhanh chóng đổi đời.
Tượng Phật dưới gốc cây bồ đề cổ thụ.
Chùa Phật Đà không chỉ đẹp về lối kiến trúc độc đáo mà còn là một không gian thiền định, một chốn thiêng liêng của cõi Phật đường. Nơi đây, những giá trị văn hóa, tín ngưỡng tâm linh Phật giáo được tôn vinh và giữ gìn. Du khách khi ra về sẽ cảm thấy cõi lòng an và chắc còn nhớ mãi những câu thơ thật sâu sắc, thật ấn tượng trong tâm trí:
“Đây Chùa Gạch núi Bình San/ Một thuở hoang vu gội gió ngàn/ Núi nhỏ um tùm cây cỏ dại/ Chùa quê quạnh quẽ bóng trăng tàn/ Nhân duyên pháp Phật hoa thiền nở/ Cảnh trí Không môn rợp nắng vàng/ Sớm vọng chuông ngân tan niệm tục/ Chiều vang mõ nhịp cõi lòng an”
Tâm Lương
