Độc đáo, cổ kính chùa Vĩnh Tràng Tiền Giang.
Tọa lạc trên đường Nguyễn Trung Trực, TP Mỹ Tho (Tiền Giang), chùa Vĩnh Tràng là một công trình kiến trúc Phật giáo mang phong cách Á –Âu rất độc đáo, cổ kính được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia (1984). Nơi đây trở thành điểm hành hương du lịch văn hóa tâm linh nổi tiếng, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước ở khu vực Nam bộ nói chung, Tiền Giang nói riêng.
Theo sử liệu ghi chép chùa Vĩnh Tràng ban đầu chỉ là một cái am nhỏ, mái lá dừa nước, vách đất, do Tri huyện Bùi Công Đạt (một viên quan dưới triều vua Minh Mạng) phát nguyện cất lên vào đầu thế kỷ 19, để tu dưỡng tinh thần khi về hưu, nên người dân địa phương quen gọi là “Chùa Ông Huyện”.
Mặt tiền chùa Vĩnh Tràng
Năm 1894, Hòa thượng Thích Huệ Đăng ở chùa Giác Lâm (Gia Định) về trụ trì đã tổ chức xây dựng thành ngôi đại tự và đặt tên là chùa Vĩnh Trường với ước Nnguyện cho chùa được “Vĩnh cửu đối sơn hà, trường tồn tề thiên địa”. Chính vì vậy, người dân vùng lân cận đến nay vẫn quen gọi là chùa Vĩnh Tràng. Năm 1907, Hòa thượng Trà Chánh Hậu cho sửa chữa phần chánh điện, pha trộn cả nét kiến trúc Á - Âu. Năm 1930, Hòa thượng Minh Đằng cho trùng tu toàn diện để chùa có diện mạo như ngày hôm nay.
Tổng thể chùa được xây dựng theo dạng chữ “Quốc” của Hán tự, giống như hầu hết các chùa của người Hoa hiện nay ở đất Nam bộ. Nhưng chùa Vĩnh Tràng lại có nhiều điểm khác biệt đó những hoa văn kiểu thời Phục Hưng, vòm cửa theo kiểu La Mã, bông sắt theo phong cách Pháp, nền lót gạch men của Nhật Bản. Riêng chữ Hán được viết theo kiểu chữ Triện cổ kính, còn chữ quốc ngữ viết theo lối chữ gô – tích.
Một góc trong khuôn viên chùa Vĩnh Tràng
Chính vì thế, nếu nhìn bên ngoài, kiến trúc, điêu khắc chùa Vĩnh Tràng là sự giao thoa tinh tế giữa Á - Âu một cách lạ mắt, nhưng lại rất hài hòa, độc đáo và điều đáng nói là phía trong chính điện chùa vẫn mang đậm nét kiến trúc, điêu khắc truyền thống Việt Nam.
Là ngôi chùa có lối kiến trúc độc đáo bậc nhất khu vực Nam bộ, điểm nhấn của chùa Vĩnh Tràng là cổng tam quan với nghệ thuật ghép mảnh sành, sứ. Từ màu sắc của các loại sành sứ, những nghệ nhân xưa đã khéo léo xếp đặt thành nhiều bức tranh minh họa sự tích nhà Phật, truyện tích dân gian, đề tài tứ linh, tứ quý, hoa lá, mây trời… với sự hòa sắc tuyệt vời như tranh vẽ.
Trong chính điện chùa Vĩnh Tràng
Công trình kiến trúc chùa gồm có bốn hạng mục nối tiếp nhau (tiền đường, chánh điện, nhà tổ, nhà hậu), có tổng diện tích 14.000m², dài 70m, rộng 20m, xây bằng xi măng và gỗ quý, nền đúc cao 1m, xung quanh xây tường vững chắc. Riêng mặt trước của tiền đường thì được xây dựng theo lối kiến trúc hài hòa Âu – Á với những hàng cột thanh mảnh, vòm cong và hoa văn nhiều màu sắc. Đi vào bên trong ta sẽ thấy một màu vàng óng ánh được thếp trên các hình chạm, trên các tượng phật. Đáng chú ý hơn cả là những đôi long trụ trong ngôi chính điện, đó là những cây cột tròn to, bằng gỗ quý kiến trúc theo kiểu "thượng thu hạ cách".
Không gian bên trong chùa là nơi tập trung nhiều tác phẩm mỹ thuật của các thế hệ nghệ nhân khắp ba miền Bắc, Trung, Nam. Chẳng hạn như giữa lòng cột cái là bộ bao lam bát tiên kỵ thú. Tác phẩm này ra đời vào khoảng năm 1907 - 1908 do những nghệ nhân tại địa phương thực hiện. Có thể nói toàn bộ cái đẹp của chùa Vĩnh Tràng đều tập trung vào nghệ thuật tạo hình, trong đó phần tượng chiếm đa số.
Quần thể chùa Vĩnh Tràng với tượng Phật Di Lặc trong khuôn viên
Đặc biệt, tại chùa còn có Bộ tượng mười tám vị La Hán không thua kém về mặt nghệ thuật so với tượng các vị La Hán chùa Tây Phương. 18 bức tượng này nằm ở hai bên tường chánh điện, được tạc từ gỗ mít, mỗi tượng cao khoảng 0,8m, bề ngang gối là 0,58m. Các vị La Hán đều cưỡi thú, trên tay cầm bửu bối. Lối đặc tả của nhóm tượng này cũng mang dáng dấp riêng, rất Nam bộ, nhưng lại thành công trong việc mô tả cảm xúc đặc trưng của từng vị La Hán, chứng tỏ ngoài tay nghề, tác giả còn khá am tường giáo lý nhà Phật.To nhất là tượng Di Đà do ông Tống Hữu Trung ở Vĩnh Long hiến cúng. Ngoài ra còn có tượng Hộ Pháp khuyến thiện trừng ác… Tất cả thể hiện đỉnh cao của nghệ thuật tạc tượng tròn khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
Xung quanh chùa là những vườn cây cảnh trồng nhiều loại hoa thơm cỏ lạ, những hồ nước thơm ngát hương sen và những cây cổ thụ che trùm bóng mát, tạo nên sự hài hòa tuyệt vời giữa khung cảnh thiên nhiên với không gian kiến trúc, khiến chùa thêm cổ kính, thâm nghiêm. Nổi bật giữa hoa viên là pho tượng phật Di Đà cao 24m (bệ 6m, tượng 18m). Tượng màu trắng, diễn tả Phật đang đứng trông nom chúng sinh các cõi.
Hiện nay, mỗi ngày chùa đón tiếp gần 1000 du khách (trong đó có 30 % là du khách nước ngoài) tham quan, thưởng lãm nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc độc đáo cổ kính của ngôi chùa lớn nhất, nổi tiếng nhất Tiền Giang này. Tuy nhiên, cũng giống như nhiều ngôi chùa nổi tiếng linh thiêng khác, chùa Vĩnh Tràng ngoài thu hút những du khách tới chiêm bái cầu bình an, cầu sức khỏe, cầu tình duyên hạnh phúc, thì cũng kéo theo không ít người tới đây cốt chỉ để cầu tài lộc, cầu cơ trúng số thoát phận cơ hàn, đổi đời giàu sang…
Tâm Lương
