Con cơ đang - “thần dược tráng kiện”của đàn ông Cơ Tu
Con cơ đang - theo cách gọi của người dân tộc Cơ Tu, không chỉ là món đặc sản được ưa chuộng trong nhà hàng ở các thành phố lớn, mà chúng còn là thứ “thực phẩm chức năng” được cho là mang lại các tác dụng thần kỳ cho khả năng phòng the của phái mạnh.
Từ xa xưa người Cơ Tu vẫn kể cho con cháu mình nghe về tác dụng bổ thận tráng dương, chữa chứng yếu sinh lý, đau lưng, khớp, nhức mỏi chân tay, chân run mờ mắt... của con cơ đang (người Kinh gọi là con sùng đất).
Con cơ đang sống
Từng nhiều lần đặt chân đến vùng Quảng Nam, Đà Nẵng, tôi đã được nghe một số đồng nghiệp của mình kể về loại đặc sản mà không phải ai cũng có cơ hội được thưởng thức, đó là cơ đang của đồng bào Cơ Tu ở vùng núi Tây Quảng Nam. Những con cơ đang này không chỉ đắt (mua tận gốc đã có giá 300.000 đồng/kg) mà còn hiếm, là món ăn đặc biệt chỉ dành riêng cho khách quý của đồng bào.
Theo một đồng nghiệp thường xuyên có những chuyến công tác ở vùng dân tộc Cơ Tu sinh sống, nếu bạn được chủ nhà thực lòng quý mến, ngoài món chuột đồng gác bếp bạn còn có cơ hội được thưởng thức các món ăn chế biến từ cơ đang, nhưng phải đúng dịp. Hàng năm, cứ vào cuối xuân, đầu hè khi những cơn mưa rừng ở miền núi phía Tây Quảng Nam giảm dần, những con suối trở nên dịu dàng thì cũng là lúc người dân trong thôn vác cuốc ra đồng săn cơ đang.
Con cơ đang đã được chế biến thành món đặc sản “thần dược tráng kiện” dành cho đàn ông
Một thợ săn cơ đang nổi tiếng trong vùng cho biết, những con cơ đang thường làm tổ sâu khoảng một gang tay dưới rễ mía, ngô, lạc. Chúng thường cắn phá rễ cây nên săn cơ đang cũng chính là cách bảo vệ mùa màng. Rất dễ phát hiện ra hang của cơ đang vì chỉ cần thấy những cây lạc héo lá là biết cơ đang ở quanh quẩn dưới gốc cây. Chúng có chân nhưng yếu nên chỉ có thể di chuyển hay xê dịch ngay bên dưới gốc cây, hơn nữa thân mềm nên chúng không đào hang sâu được, nên chỉ vài nhát cuốc là có thể bắt gọn.
Theo nhiều già làng Cơ Tu ở đây, cơ đang có thể là ấu trùng của bọ hung. Một con cơ đang trưởng thành có thân hình bằng ngón tay út người lớn, màu trắng ngà, hoặc trắng xanh, hoặc vàng. Đầu chúng có màu cánh kiến. Chúng có hai cái răng màu đen nằm ngang trên thân có lông trắng và mấy chấm màu cánh gián trên lưng. Chân và càng cũng có màu cánh gián. Đốt, da chúng có nhiều nếp nhăn, mỗi đốt có 1-2 nếp (trừ hai đốt cuối). Các đốt đều có lông tơ dạng móc câu. Chúng thường sống ở các bãi bồi ven sông hoặc tại các vùng đất pha cát và nhiều lá mục, hoặc ven các sườn đồi, nơi có đất ẩm thấp ở trung du, miền núi...
Khi nghe tiếng động, những con cơ đang cuộn thân mình lại thành cục tròn. Có khi lưỡi cuốc chém trúng thân nó, mỡ chảy ra, thân mình nó trở nên tím ngắt.
Con cơ đang có vị dai mà béo ngậy, nếu xào lá lốt nên để nguyên con và khi ăn đừng nuốt liền, cứ nhai chầm chậm mới cảm nhận được vị béo của nó. Lúc đầu, thứ "đặc sản" này chỉ có giá mấy chục ngàn một kg, nhưng nay đắt hơn nhiều mà lại hiếm hàng, vì chúng đang bị "tận diệt"
Chị Phượng, chủ một nhà hàng trên đường Nguyễn Hữu Thọ (TP Đà Nẵng) cho chúng tôi biết: "Hàm lượng dinh dưỡng của thịt cơ đang rất cao, ngon hơn thịt heo, thịt gà và đặc biệt nó là thuốc... sung cho đàn ông đó!".
Một già làng đang nói về công dụng kì diệu tăng cường bản lĩnh đàn ông” Cơ Tu của con cơ đang
Thế nhưng theo những người trong giới sành ăn thì để giữ nguyên được hương vị đặc trưng của cơ đang, chỉ cần bắc chảo lên bếp cho nóng, rồi cho cơ đang đã được rửa sạch vào khuấy đều. Mỡ từ thân cơ đang chảy ra và không chỉ làm chín những con cơ đang mà mỡ còn giúp giữ nguyên hương vị đặc trưng của nó. Thế nhưng, món ăn truyền thống hấp dẫn nhất, theo các già làng Cơ Tu đó là cơ đang um đọt thiên niên kiện (là một loại cây có thân mỏng, giống cây nứa ) mà rất ít người may mắn mới có dịp thưởng thức.
Người Cơ Tu xem con cơ đang là loại "xuân dược" nghìn năm tráng kiện, giúp bổ thận tráng dương tăng cường sinh lực mà đàn ông Cơ Tu tin dùng để duy trì khả năng đàn ông của mình. Người Cơ Tu ở Tây Giang vẫn kể cho nhau nghe chuyện những đàn ông nơi đây lấy năm bảy vợ, bà nào bà đấy đẻ cả năm bảy đứa con. Sáu, bảy chục tuổi rồi mà các ông vẫn còn lấy thêm vợ bé và đặc biệt, các bà vợ bé còn luôn tươi cười mãn nguyện khi nhắc đến chuyện vợ chồng. Từ xa xưa, các thầy thuốc đã biết đến công dụng của cơ đang, và liệt chúng vào danh sách dược liệu quý hiếm trong Đông y với công dụng làm tăng cường khả năng sung mãn cho các đấng mày râu.
Từ điển Động vật và khoáng vật làm thuốc ở Việt Nam có ghi rõ: "Cơ đang (hay còn gọi là sùng đất) có vị mặn, tính hơi ấm, có tác dụng bổ thận, tráng dương, ích khí chữa chứng yếu sinh lý, đau lưng, chân tay nhức mỏi. Liều dùng hàng ngày từ 10-20g dưới dạng hoàn tán hoặc rượu ngâm. Loại thuốc này có tên là "ngàn năm tráng kiện".Tâm Lương
